Bao lâu thì bé sẽ rụng rốn? – Chia sẻ từ Bs Bích Trang BMT

Trong vô số thắc mắc của phụ huynh, thời điểm rụng cuống rốn luôn đứng đầu danh sách bởi đây là “dấu mốc” đầu tiên cho thấy cơ thể bé hoàn tất quá trình chuyển tiếp từ môi trường tử cung sang thế giới bên ngoài. Dưới đây là những chia sẻ chuyên sâu từ Bs Bích Trang BMT – Chuyên gia chăm sóc sức khoẻ Mẹ và Bé – giúp bạn hiểu rõ cơ chế rụng rốn, cách chăm sóc đúng và những lưu ý quan trọng để bé phát triển khoẻ mạnh.

1. Vai trò của cuống rốn và cơ chế rụng rốn tự nhiên
Ở giai đoạn bào thai, cuống rốn hoạt động như “đường ống sự sống”, mang chất dinh dưỡng và oxy từ mẹ đến thai nhi, đồng thời vận chuyển chất thải ngược trở lại. Sau khi sinh, cơ thể bé không còn cần đến cuống rốn; vì vậy, ngay khi sinh xong, bác sĩ sẽ kẹp và cắt để ngăn dòng máu chảy, để lại một đoạn cuống rốn dài khoảng 2–3 cm gắn vào rốn. Đoạn cuống này không có mạch máu lưu thông nên theo thời gian sẽ khô, teo và tách khỏi da bụng, hiện tượng đó gọi là “rụng rốn”.

2. Bao lâu cuống rốn sẽ rụng?
Theo kinh nghiệm lâm sàng của Bs Bích Trang và nhiều nghiên cứu nhi khoa:

• Khoảng 8–10 ngày sau sinh là thời điểm phổ biến nhất rốn rụng.
• Phạm vi bình thường dao động từ 5–15 ngày, đa số bé rụng trong tuần thứ hai.
• Rụng rốn muộn hơn (trên 14 ngày) vẫn được xem là bình thường nếu cuống khô, không mùi, không đỏ, bé khỏe mạnh.
• Chậm rụng hơn 3–4 tuần cần được thăm khám vì có thể liên quan đến nhiễm trùng, suy giảm miễn dịch, hoặc tình trạng cân bằng men vi sinh da kém.

Các yếu tố ảnh hưởng:

• Trẻ sinh non, nhẹ cân: mô da mỏng, mạch máu nhỏ, quá trình hoại khô chậm.
• Phương pháp sinh mổ: bé ít chịu áp lực nén đường sinh tự nhiên, lưu lượng máu trong cuống có thể nhiều hơn, khiến cuống “đầy đặn” và khô chậm.
• Cách chăm sóc: rốn khô thoáng và sạch sẽ giúp cuống teo nhanh; trái lại, rốn ẩm ướt hoặc bôi thuốc không đúng làm chậm rụng, tăng nguy cơ viêm.
• Tác động vật lý: tã cọ sát, mẹ vô tình kéo, làm tổn thương; máu rỉ ra khiến cuống ướt và lâu khô.

3. Dấu hiệu bé sắp rụng rốn

• Cuống chuyển màu nâu sẫm hoặc đen và khô cứng.
• Chân cuống (nơi tiếp giáp da bụng) co nhỏ, hơi lõm xuống.
• Cuống “lung lay” khi bé cử động; đôi khi chỉ còn bám một sợi mô mỏng.
• Thỉnh thoảng có chút dịch màu vàng nâu khô đóng vảy – đây là huyết tương khô, không phải nhiễm trùng.

4. Hướng dẫn chăm sóc rốn đúng cách tại nhà
a. Nguyên tắc “khô – sạch – thoáng”

• Khô: Tránh để nước ướt cuống. Trong 10–15 ngày đầu, nên tắm bé bằng phương pháp lau người/sponge bath. Khi lau, dùng khăn mềm ẩm lau quanh thân, tránh xối nước trực tiếp lên rốn.
• Sạch: Sau tắm, rửa tay sạch, dùng gạc tiệt trùng thấm cồn y tế 70° hoặc dung dịch chlorhexidine 0,05% lau chân cuống, từ trong ra ngoài. Chờ khô tự nhiên trước khi mặc tã áo.
• Thoáng: Luôn gập mép tã xuống dưới rốn để cuống hở ra ngoài, tiếp xúc không khí. Quần áo cotton rộng, thấm hút tốt.

b. Quy trình chăm rốn hằng ngày (tham khảo hướng dẫn Bộ Y tế)

• Rửa tay xà phòng ít nhất 30 giây, lau khô; đeo găng y tế nếu cần.
• Tháo băng gạc cũ (nếu còn).
• Quan sát cuống: màu, mùi, dịch tiết.
• Dùng gạc vô khuẩn đã tẩm cồn/chlorhexidine lau quanh chân rốn – thao tác xoay tròn, nhẹ nhàng, không chà mạnh.
• Dùng gạc khô thấm nhẹ nếu còn ẩm.
• Để rốn “trần” vài phút cho thật khô.
• Gập tã xuống dưới rốn; mặc áo thoáng mát.

c. Những điều KHÔNG NÊN

• Tuyệt đối không bôi nghệ, dầu dừa, mỡ trăn, rượu, mật ong, thuốc đỏ, kháng sinh bột… nếu không có chỉ định bác sĩ.
• Không kéo hay giật cuống dù đã lơ lửng.
• Không trùm kín rốn bằng gạc nhiều lớp; ẩm kín làm tăng vi khuẩn kỵ khí.
• Không dùng tăm bông khô cạy vảy tiết, dễ chảy máu.

5. Nhận biết dấu hiệu bất thường

• Liên hệ bác sĩ ngay khi có một trong các biểu hiện sau:
• Rốn hồng đỏ lan rộng >0,5 cm quanh chân cuống.
• Sưng nóng, bé quấy khóc khi chạm nhẹ.
• Chảy dịch vàng xanh, hôi tanh hoặc mủ.
• Chảy máu đỏ tươi liên tục.
• Sốt ≥38 °C, bỏ bú, ngủ li bì.
• Cuống rụng trễ >28 ngày.
• Chồi hạt đỏ ẩm mọc ở chân rốn sau khi cuống rụng (nghi u hạt rốn).
• Khối phồng lồi khi bé khóc (nghi thoát vị rốn).

6. Xử trí sau khi rụng rốn

• Sau khi cuống rời, tiếp tục vệ sinh vùng rốn 3–5 ngày như trên cho đến khi da liền hẳn.
• Nếu rốn rỉ dịch vàng nhạt từng giọt nhỏ, dùng gạc sạch thấm khô, không bịt kín.
• Cho bé tắm bồn sau 24–48 giờ kể từ lúc rốn khô hoàn toàn.
• Kiểm tra vết rỗ (lỗ rốn) hàng ngày; da phải liền, khô, không mùi.

7. Các thắc mắc thường gặp

• Hỏi: Bao lâu thì bé sẽ rụng rốn? (từ khóa xuất hiện lần 1)
• Đáp: Trung bình 8–10 ngày, có thể 5–15 ngày; nếu sau 3–4 tuần vẫn chưa rụng, nên đưa bé khám.
• Hỏi: Cuống đang lủng lẳng, mẹ nên kéo ra?
• Đáp: Tuyệt đối không. Lớp da nền chưa liền hẳn, kéo sớm gây chảy máu, nhiễm trùng.
• Hỏi: Có cần băng rốn bằng vải quanh bụng?
• Đáp: Không nên. Băng quấn chặt gây bí hơi, ẩm ướt, làm chậm khô cuống.
• Hỏi: Rốn chảy ít máu khô dính vào áo có nguy hiểm?
• Đáp: Lượng máu khô minimal do cọ xát là bình thường, chỉ lau sạch bằng gạc ấm. Nếu máu tươi chảy thành giọt -> khám ngay.

8. Rụng rốn chậm – những nguyên nhân hiếm gặp

• Nhiễm trùng huyết tiềm ẩn.
• Tăng bạch cầu trung tính bẩm sinh (leukocyte adhesion deficiency).
• Dùng kháng sinh tại chỗ quá sớm, làm khô da quá mức, ngăn cơ chế ly giải tự nhiên.
• Thiếu hụt kẽm làm chậm liền da.
• Trong các tình huống này, bác sĩ sẽ chỉ định xét nghiệm máu, cấy dịch rốn, siêu âm thành bụng để tìm nguyên nhân và điều trị kịp thời.

9. Lời khuyên của Bs Bích Trang BMT

• Giữ bình tĩnh: Rụng rốn là quá trình sinh lý, không cần can thiệp nhiều.
• Tìm hiểu kiến thức: Nắm vững nguyên tắc chăm sóc rốn giúp cha mẹ tự tin xử trí.
• Tuân thủ hướng dẫn y tế: Sử dụng dung dịch sát khuẩn được khuyến nghị; không chạy theo mẹo dân gian.
• Theo dõi sát và khám sớm khi có dấu hiệu lạ.

10. Kết luận
Bao lâu thì bé sẽ rụng rốn? (từ khóa xuất hiện lần 2) Câu trả lời nằm trong khoảng 5–15 ngày, phổ biến ở mốc 8–10 ngày, song quan trọng nhất vẫn là cách chăm sóc rốn khoa học, sạch – khô – thoáng. Với những hướng dẫn cụ thể từ Bs Bích Trang BMT, hi vọng các bậc phụ huynh đã có “cẩm nang” vững chắc để đồng hành cùng con trong những ngày đầu đời. Hãy luôn quan sát, ghi nhớ dấu hiệu bình thường và bất thường, đồng thời duy trì kết nối với bác sĩ để đảm bảo bé yêu phát triển khoẻ mạnh, an toàn. Chúc gia đình bạn có khoảng thời gian chăm con thật hạnh phúc và tràn ngập yêu thương.