Bé bị nổi rôm sẩy phải làm sao?

Rôm sẩy (còn gọi là rôm nhiệt, ban nhiệt) là vấn đề da liễu cực kỳ phổ biến ở trẻ nhỏ, đặc biệt vào những ngày nắng nóng, độ ẩm cao. Dù hiếm khi nguy hiểm, rôm sẩy gây ngứa ngáy, khó chịu, thậm chí nhiễm trùng da nếu xử trí sai cách. Là bác sĩ chuyên khoa chăm sóc mẹ và bé tại Buôn Ma Thuột, tôi – BS Bích Trang BMT – thường gặp rất nhiều câu hỏi kiểu: “Bé bị nổi rôm sẩy phải làm sao?” hoặc “Có nên tắm lá, bôi thuốc gì cho an toàn?”

Bài viết này tổng hợp kiến thức y khoa, kinh nghiệm lâm sàng và các mẹo dân gian đã được kiểm chứng, giúp cha mẹ chủ động xử lý đúng cách, phòng ngừa rôm sẩy tái phát.

1. Rôm sẩy là gì và tại sao trẻ hay mắc?
Rôm sẩy hình thành khi lỗ thoát của tuyến mồ hôi bị bít tắc, mồ hôi ứ đọng dưới da tạo thành các sẩn (nốt) đỏ hoặc mụn nước li ti. Trẻ em dễ bị hơn người lớn vì:
- Tuyến mồ hôi chưa phát triển hoàn thiện, dễ tắc nghẽn.
- Hoạt động ngoài trời, chạy nhảy, quấn tã, chăn ấm làm da luôn ẩm.
- Da mỏng, nhạy cảm, dễ kích ứng bởi xà phòng, chất tẩy, vải sợi tổng hợp.

2. Phân loại rôm sẩy
• Rôm sẩy tinh thể: Màng mồ hôi tắc ở lớp thượng bì nông, tạo mụn nước trong, không viêm, rất nhanh khỏi.
• Rôm sẩy đỏ: Sẩn đỏ, ngứa rõ, vị trí nếp gấp cổ, lưng, bẹn.
• Rôm sẩy sâu: Tổn thương sâu hơn, da sần, ít ngứa nhưng gây giảm tiết mồ hôi, hiếm gặp ở trẻ.
Nhận biết chính xác loại rôm sẩy giúp chọn biện pháp chăm sóc phù hợp, tránh lạm dụng thuốc.

3. Biểu hiện cần lưu ý
– Nốt đỏ li ti hoặc mụn nước trong, tập trung ở cổ, ngực lưng, bụng, bẹn, trán.
– Bé quấy khóc, gãi cào nhiều do ngứa.
– Da vùng tổn thương nóng, ẩm ướt, có thể rỉ dịch nếu gãi xước.
Rôm sẩy thông thường không kèm sốt; nếu bé sốt, sưng đỏ lan rộng, chảy mủ, cha mẹ phải nghĩ tới bội nhiễm.
4. Trả lời nhanh: “Bé bị nổi rôm sẩy phải làm sao?”
Câu hỏi “Bé bị nổi rôm sẩy phải làm sao?” luôn cần hai mũi nhọn chính: (1) Làm dịu và làm lành da, (2) Ngăn ngừa biến chứng viêm nhiễm. Dưới đây là quy trình 7 bước dễ áp dụng tại nhà:

• Bước 1 – Đưa bé tới môi trường thoáng mát

- Bật quạt gió nhẹ hoặc điều hòa 26–28 °C, tránh hướng thổi trực tiếp vào bé.
- Thay đồ cotton mỏng, thấm hút, rộng rãi; bỏ bỉm/tã khi không cần thiết, đặc biệt lúc ngủ trưa.

• Bước 2 – Tắm sạch đúng cách, ưu tiên nước ấm pha lá mát

- Dùng lá khế, lá dâu tằm, mướp đắng, rau sam hoặc gừng tươi: rửa sạch, ngâm nước muối loãng 15 phút, rồi đun sôi 5–10 phút để tinh chất tan ra. Để nước hạ về 37 °C, không pha thêm nước lạnh dễ làm giảm tác dụng và gây thay đổi nhiệt độ đột ngột.
- Tắm nhanh 5–7 phút, không kỳ cọ mạnh; lau khô nhẹ nhàng bằng khăn cotton mềm.
- Với trẻ dưới 3 tháng tuổi hoặc da rất nhạy cảm, nên hỏi ý kiến bác sĩ trước khi tắm lá để tránh kích ứng.

• Bước 3 – Làm dịu ngứa sau tắm

- Thoa dung dịch Calamine (kẽm oxit + oxide sắt nhẹ) mỏng lên vùng rôm. Calamine giúp giảm ngứa, se da, kháng viêm nhẹ.
- Anhydrous lanolin (mỡ cừu khan nước) có thể bôi lên vùng rôm sẩy tinh thể, ngăn mồ hôi ứ đọng thêm.
- Nếu bé ngứa nhiều, gãi chảy máu, bác sĩ có thể kê kem Hydrocortisone 1% bôi tối đa 2 lần/ngày, trong 3–5 ngày.

• Bước 4 – Mẹo giảm ngứa tự nhiên

- Hạt đậu xanh rang chín, xay mịn, rắc một lớp mỏng lên nốt rôm khi da khô, giúp hút ẩm, dịu da.
- Gel nha đam tươi (lấy phần thịt trong, loại bỏ nhựa vàng), bôi 10 phút rồi rửa sạch, có tác dụng làm mát, kháng khuẩn.

• Bước 5 – Giữ da luôn khô ráo

- Thường xuyên thấm mồ hôi bé bằng khăn xô khô.
- Thay khăn, áo mỗi khi ướt; hạn chế quấn khăn dày, chăn nặng.
- Lót ga giường cotton, tránh đệm nhựa gây bí.

• Bước 6 – Cắt móng tay, phòng nhiễm trùng

- Móng tay dài là “vũ khí” cào gãi khiến da trầy xước. Cha mẹ cắt móng ngắn, dũa tròn cạnh.
- Nếu bé vẫn gãi khi ngủ, có thể mang bao tay cotton mỏng.

• Bước 7 – Theo dõi dấu hiệu nặng để đi khám

- Rôm sẩy kéo dài >5 ngày không bớt.
- Xuất hiện mụn mủ, sưng tấy, đau, lan rộng sang mặt, tứ chi.
- Bé sốt >38 °C, lờ đờ, bỏ bú.
- Bé dưới 6 tháng tuổi, sức đề kháng yếu.
Gặp bất kỳ biểu hiện nào trên, đưa bé đến bác sĩ Da liễu hoặc Nhi khoa để được kê đơn kháng sinh/thuốc đặc hiệu.

5. Sai lầm thường gặp khi xử trí rôm sẩy

• Ủ khăn lạnh ngay sau tắm lá: có thể làm thay đổi nhiệt độ đột ngột, kích thích mồ hôi tiết thêm.
• Bôi phấn rôm dày: bột talc bít lỗ chân lông, rôm nặng hơn, có nguy cơ hít phải gây viêm phổi hạt talc.
• Tự ý dùng thuốc mỡ corticoid mạnh (Betamethasone, Clobetasol) kéo dài: teo da, rạn da, nhiễm nấm.
• Cạo, kì cọ mạnh bằng xơ mướp: gây trợt da, bội nhiễm tụ cầu vàng.

Kiêng tắm hoàn toàn: giữ mồ hôi, bụi bẩn trên da khiến rôm sẩy bùng phát.

6. Dinh dưỡng hỗ trợ phục hồi da

• Tăng cường rau xanh (rau dền, mồng tơi, cải bẹ) và trái cây giàu vitamin A, C (đu đủ, cam, xoài) giúp tái tạo biểu bì.
• Cho trẻ bú mẹ hoàn toàn nếu < 6 tháng tuổi; sữa mẹ giàu kháng thể IgA bảo vệ da.
• Hạn chế đồ ăn quá ngọt, đồ chiên rán nhiều dầu vì dễ làm tăng thân nhiệt, tiết mồ hôi.

7. Phòng ngừa rôm sẩy tái phát lâu dài

• Chọn quần áo cotton 100 %, rộng, dễ thấm mồ hôi.
• Thường xuyên kiểm tra vùng da dưới cổ áo, nách, bẹn; lau khô ngay khi ra mồ hôi.
• Dùng xà phòng tắm pH 5,5 không hương liệu, tắm nhanh, không ngâm xà phòng lâu.
• Mùa nóng, cho bé uống đủ nước (10–50 ml/kg tùy độ tuổi) để điều hòa thân nhiệt.
• Điều chỉnh nhiệt độ phòng hợp lý; tránh để bé nằm sát cửa sổ nắng chiếu.

8. Khi nào rôm sẩy có thể trở thành bệnh lý nghiêm trọng?

• Rôm sẩy bội nhiễm (impetigo) do tụ cầu / liên cầu: da sưng tấy, có bọng nước đục, vỡ ra đóng vảy màu mật ong. Nếu không điều trị kháng sinh kịp thời, nhiễm trùng lan rộng, dẫn tới chốc lở, chàm hóa, thậm chí nhiễm khuẩn huyết.
• Rôm sẩy lan, kèm phù mặt, môi: có thể là phản ứng dị ứng nặng hoặc nhiễm virus (ví dụ tay chân miệng). Cần nhập viện theo dõi.

9. Giải đáp thắc mắc nhanh từ phụ huynh

• Có nên để điều hòa 24/7? Ở vùng nắng gắt, điều hòa 26–28 °C, ẩm 60 % giúp giảm rôm sẩy. Song cần cho bé ra ngoài vài lần để da thích nghi, tránh chênh lệch nhiệt độ lớn.
• Tắm lá mỗi ngày được không? Được, miễn là chọn lá sạch, không thuốc trừ sâu, đun sôi kỹ. Nếu da khô tróc, nên giãn cách 2 ngày/lần.
• Dùng kem chống hăm trị rôm? Kem kẽm oxit (zinc oxide) có thể giúp che phủ, thấm hút ẩm nhẹ. Tuy nhiên, không bôi lớp dày.
• Bôi dầu dừa, dầu olive? Dầu thực vật dễ gây bít lỗ chân lông, nên hạn chế.

10. Kết luận
Rôm sẩy tuy chỉ là những “nốt mồ hôi” nhỏ bé, nhưng ảnh hưởng đáng kể tới giấc ngủ, khả năng bú, vận động của trẻ. Việc hiểu đúng nguyên nhân, nhận biết sớm và chăm sóc khoa học là chìa khóa để bé mau hết ngứa, da phục hồi nhanh, không để lại thâm sẹo hay nhiễm trùng. Hy vọng những hướng dẫn chi tiết từ tôi – BS Bích Trang BMT – sẽ giúp các bậc phụ huynh an tâm đồng hành cùng con suốt mùa nóng. Nếu đã áp dụng đầy đủ các bước trên mà bé vẫn không đỡ, hãy đưa con đến cơ sở y tế uy tín để được đánh giá chuyên sâu và điều trị kịp thời. Chúc các bé luôn khỏe mạnh, làn da mịn màng, tận hưởng trọn vẹn niềm vui tuổi thơ!