Cách chăm sóc rốn cho bé mới sinh: Bí quyết an toàn từ Bs Bích Trang BMT

Khi đón một thiên thần nhỏ chào đời, mọi sự quan tâm của cha mẹ đều dồn vào việc bảo vệ con khỏi những nguy cơ bệnh tật đầu đời. Trong số đó, rụng rốn là “cửa ngõ” đặc biệt nhạy cảm vì vết cắt cuống rốn còn hở và dễ nhiễm khuẩn. Bài viết dưới đây tổng hợp hướng dẫn chuẩn y khoa, xen kẽ kinh nghiệm thực tiễn của Bs Bích Trang BMT – Chuyên gia chăm sóc sức khoẻ Mẹ và Bé – giúp bố mẹ hoàn toàn tự tin thực hiện Cách chăm sóc rốn cho bé mới sinh ngay tại nhà.

1. Vì sao chăm sóc rốn đúng cách lại quan trọng?
Trẻ sơ sinh chưa hoàn thiện miễn dịch, vi khuẩn dễ xâm nhập qua cuống rốn ẩm ướt.
Nhiễm trùng rốn có thể lan nhanh gây viêm mô tế bào, nhiễm trùng huyết, thậm chí đe doạ tính mạng.
Chăm sóc đúng giúp rốn khô nhanh, rụng tự nhiên trong 7-14 ngày, tránh để lại sẹo lồi hay chậm liền da non.

2. Dụng cụ cần chuẩn bị

• Xà phòng diệt khuẩn để rửa tay.
• Nước muối sinh lý 0,9% dạng chai nhỏ.
• Tăm bông vô trùng đường kính nhỏ.
• Gạc vô khuẩn size 5 x 5 cm.
• Cồn 70° hoặc dung dịch eosin 1% theo chỉ định.
• Khăn xô mềm, tã dán size Newborn.

Lưu ý: Tất cả sản phẩm phải còn hạn sử dụng, bao bì nguyên vẹn; mở nắp đến đâu dùng đến đó, hạn chế để không khí ô nhiễm lọt vào.

3. Rửa tay đúng chuẩn trước khi thao tác
60% ca nhiễm trùng rốn liên quan trực tiếp tới bàn tay người chăm. Để giảm thiểu rủi ro, Bs Bích Trang khuyến nghị quy trình 6 bước rửa tay của Bộ Y tế: làm ướt – xoa xà phòng lòng bàn tay – mu bàn tay – kẽ ngón – móng tay – cổ tay, tối thiểu 30 giây, sau đó lau khô bằng khăn giấy sạch.

4. 7 bước chăm sóc rốn chuẩn y khoa

• Trải khăn xô, đặt bé nằm ngửa, cố định hai tay bé bằng cách quấn khăn nhẹ để bé không đạp, vung tay.
• Dùng tăm bông thứ nhất thấm nước muối sinh lý, lau nhẹ toàn bộ bề mặt cuống rốn.
• Lấy tăm bông thứ hai lau kỹ chân rốn – vị trí giáp da bụng, nơi dễ tích tụ dịch tiết.
• Dùng tăm bông thứ ba làm sạch vùng da quanh rốn theo vòng tròn từ trong ra ngoài.
• Thấm khô bằng gạc vô khuẩn, không chà xát mạnh, tránh làm bong tổ chức hạt đang lên da non.
• Nếu bác sĩ dặn dò, nhỏ 1-2 giọt cồn 70° hoặc quét nhẹ eosin 1% quanh chân rốn (không lạm dụng).
• Để hở rốn hoàn toàn, mặc áo body cotton thoáng rộng, gập mép tã xuống dưới rốn ít nhất 2 cm.

5. Tắm cho bé: sponge bath hay tắm ngâm?

• Trong 2 tuần đầu, nên tắm khăn (sponge bath) để giữ rốn khô tuyệt đối.
• Khi trẻ đi phân su, có thể dội nước ấm nhanh vùng mông nhưng lập tức lau khô rốn.
• Nhiệt độ nước 37 °C, phòng tắm kín gió 26-28 °C, thao tác không quá 5 phút.

6. Những điều tuyệt đối không nên làm

✖ Bịt rốn bằng băng gạc dày, hơ tóc rối, đắp lá, bôi nghệ, nước mắm, rượu…
✖ Tự ý dùng thuốc kháng sinh dạng mỡ khi không có chỉ định.
✖ Kéo, giật cuống rốn dù chỉ còn dính một sợi rất nhỏ.
✖ Dùng chung một que bông cho nhiều vùng rốn.
✖ Mặc tã cao quá rốn, để chất thải thấm vào gốc rốn.

7. Dấu hiệu bất thường cần đưa bé khám ngay

• Rốn sưng to, da xung quanh đỏ lan rộng >1 cm.
• Chảy mủ vàng, lẫn máu, mùi hôi khẳm.
• Bé sốt ≥38 °C, bỏ bú, khóc thét khi chạm vào rốn.
• 14 ngày rốn chưa khô, 21 ngày chưa rụng hoặc rụng nhưng rỉ dịch kéo dài.
• Xuất hiện u hạt rốn (hạt đỏ ướt cỡ hạt đậu).

8. Giải đáp câu hỏi thường gặp
Có nên dùng cồn lau rốn mỗi ngày? Tùy hướng dẫn bệnh viện. Hiện xu hướng “khô tự nhiên” (dry cord care) chỉ dùng nước muối và giữ thoáng, ngoại trừ trường hợp dịch tiết nhiều.
Khi rốn rụng có giọt máu tươi nhỏ, có đáng lo? Đây là hiện tượng bình thường do mạch máu nhỏ đứt nốt, chỉ cần lau khô, theo dõi 1-2 ngày; nếu máu chảy giọt lớn, khó cầm, phải khám ngay.
Rốn mới rụng có tắm ngâm được không? Đợi thêm 2-3 ngày để lỗ rốn se hẳn, lúc ấy tắm bồn sẽ an toàn hơn.
 

9. Lời khuyên từ Bs Bích Trang BMT
“Chăm sóc rốn trẻ sơ sinh không khó nhưng đòi hỏi sự kiên trì, nhẹ nhàng và tuân thủ tuyệt đối nguyên tắc vô trùng. Thay vì lo lắng quá mức, cha mẹ hãy biến thao tác hàng ngày thành khoảnh khắc gắn kết yêu thương. Vừa vệ sinh rốn vừa trò chuyện, vuốt ve sẽ giúp bé cảm nhận hơi ấm, kích thích phát triển trí não ngay từ những tuần đầu đời.”

10. Kinh nghiệm thực tế từ các bà mẹ

• Chị Kim Ngân (TP. Buôn Ma Thuột) chia sẻ: “Mình gập mép tã thấp xuống và để bé mặc áo body cotton mỏng. Mỗi lần thay tã mình kiểm tra rốn, thấy khô ráo là mừng. Bé rụng rốn ngày thứ 9, lên da non đẹp, không mùi, không chảy dịch.”
• Anh Tú (bố của bé Gạo) cho biết: “Ban đầu lúng túng, sau được điều dưỡng hướng dẫn, hai vợ chồng phân chia nhiệm vụ: mẹ rửa tay – chuẩn bị đồ, bố giữ bé. Làm đúng quy trình chỉ 3 phút, con hợp tác, ngủ còn ngon hơn.”
   

11. Gợi ý xây dựng góc chăm sóc rốn an toàn tại nhà

• Thao tác trên mặt bàn thay tã cao ngang hông người lớn, tránh cúi gập lưng.
• Đèn ngủ ánh sáng vàng ấm, đủ sáng để quan sát màu da rốn.
• Hộp nhựa nắp kín đựng riêng tăm bông, gạc; phần dùng dư bỏ ngay, không để lại.
• Ghi chú lịch chăm rốn dán tường: ngày sinh, ngày bắt đầu khô, ngày rụng… giúp theo dõi khoa học.

12. Kết luận
Cách chăm sóc rốn cho bé mới sinh thực chất là chuỗi hành động nhỏ nhưng mang ý nghĩa lớn, quyết định mức độ an toàn của những ngày đầu đời. Chỉ cần bố mẹ tuân thủ nguyên tắc sạch – khô – thoáng, quan sát kỹ những dấu hiệu bất thường và sẵn sàng đưa bé tới cơ sở y tế khi cần, quá trình rụng rốn sẽ diễn ra thuận lợi, không để lại biến chứng. Hãy để kiến thức chuẩn y khoa và sự tận tâm của Bs Bích Trang BMT đồng hành cùng gia đình bạn, giúp bé yêu khởi đầu hành trình lớn lên trong điều kiện tốt nhất.