Tầm quan trọng của tế bào gốc máu cuốn rốn

Những năm gần đây, chủ đề “Tế bào gốc máu cuốn rốn” ngày càng được nhiều người quan tâm, đặc biệt là các bậc cha mẹ sắp đón con chào đời. Trước đây, sau khi em bé chào đời, phần máu còn sót lại trong dây rốn và bánh nhau (nhau thai) thường bị bỏ đi như một loại “rác thải y tế”. 

Tuy nhiên, những tiến bộ đột phá trong khoa học đã chứng minh dòng máu quý giá này là nguồn cung cấp tế bào gốc máu cuốn rốn – một loại tế bào có tiềm năng đóng góp to lớn cho y học, điều trị bệnh tật và mở ra hy vọng cho hàng ngàn gia đình.
Với tư cách là một chuyên gia chăm sóc sức khỏe mẹ và bé, Bs Bích Trang BMT luôn nhấn mạnh rằng, hiểu rõ và tận dụng “nguồn tài nguyên” máu cuốn rốn là cơ hội đặc biệt để chúng ta đảm bảo sức khỏe tương lai cho con em và thậm chí là cho nhiều thành viên khác trong gia đình. Trong bài chia sẻ này, chúng ta sẽ cùng tìm hiểu khái niệm, ưu điểm, ứng dụng trong y học và lý do nên lưu trữ tế bào gốc máu cuốn rốn. Đây cũng là cơ hội để các bậc phụ huynh có thêm kiến thức, sớm đưa ra quyết định đúng đắn nhằm bảo vệ sức khỏe cho thế hệ mai sau.

I. Tìm hiểu về tế bào gốc máu cuốn rốn
1. Khái niệm và nguồn gốc
Tế bào gốc máu cuốn rốn là tế bào gốc được thu thập từ phần máu còn lại trong bánh nhau và dây rốn sau khi em bé chào đời. Nguồn máu này chứa rất nhiều tế bào gốc tạo máu (hematopoietic stem cells), có khả năng tăng sinh và biệt hóa thành nhiều loại tế bào khác nhau như bạch cầu, hồng cầu, tiểu cầu. Thông qua các công trình nghiên cứu, các chuyên gia đã khẳng định rằng tế bào gốc máu cuốn rốn còn có thể biến đổi để hình thành tế bào cơ, gan, da, phổi, não, thận, tuyến tụy…, mở ra tiềm năng to lớn trong điều trị và hỗ trợ phục hồi cơ thể.

2. Tại sao tế bào gốc máu cuốn rốn được quan tâm?
Trong nhiều thập kỷ, các nguồn tế bào gốc như tủy xương hay tế bào gốc ngoại vi đã được sử dụng trong cấy ghép và điều trị nhiều bệnh về máu. Tuy nhiên, việc tìm kiếm người hiến tặng tương thích thường gặp khó khăn, vì tỷ lệ ghép thành công còn phụ thuộc lớn vào mức độ hòa hợp mô. Tế bào gốc máu cuốn rốn mang ưu điểm khá nổi trội: dễ thu thập, tỷ lệ sẵn có cao và tính “dung nạp miễn dịch” lớn. Nhờ vào tính linh hoạt này, máu cuốn rốn giúp mở rộng phạm vi ghép và tăng cơ hội cứu sống bệnh nhân không có tủy xương hay tế bào gốc ngoại vi tương thích.

II. Ưu điểm vượt trội của tế bào gốc máu cuốn rốn
1. Khả năng biến đổi đa dạng
Điểm nổi bật của tế bào gốc máu cuốn rốn là khả năng biến đổi thành nhiều loại tế bào máu khác nhau cũng như các tế bào mô cơ bản trong cơ thể. Chúng có thể được ứng dụng trong việc thay thế hoặc tái tạo các mô bị hư hỏng. Đặc biệt, tế bào gốc tạo máu của máu cuốn rốn rất giàu tiềm năng, giúp hình thành các dòng máu mới khỏe mạnh.

2. Tỷ lệ đào thải thấp
So với tế bào gốc trưởng thành lấy từ tủy xương hay máu ngoại vi, tế bào gốc máu cuốn rốn ít bị đào thải hơn. Nhờ đó, nguy cơ xảy ra phản ứng “chống ghép – ghép chống” sau khi cấy ghép được giảm thiểu, nâng cao tỷ lệ thành công.

3. Giảm rủi ro lây truyền virus qua đường máu
Máu cuốn rốn, đặc biệt nếu được thu thập và sàng lọc kỹ lưỡng, gần như không có nguy cơ mang các bệnh truyền nhiễm như HIV, viêm gan B, viêm gan C. Điều này giúp hạn chế rủi ro lây truyền virus qua đường máu, đảm bảo an toàn cho người bệnh.

4. Mở rộng khả năng ghép
Lượng tế bào gốc trong máu cuốn rốn tuy trước đây được xem là hạn chế, nhưng những tiến bộ y học gần đây – chẳng hạn quy trình được FDA phê duyệt năm 2023 có khả năng nhân lên gấp 50 lần số lượng tế bào gốc – đã giúp khắc phục bài toán “khan hiếm tế bào”. Sự phát triển này hỗ trợ việc cấy ghép cho cả trẻ em lẫn người lớn mắc các bệnh về máu, mang lại thêm nhiều cơ hội điều trị thành công.

III. Ứng dụng của tế bào gốc máu cuốn rốn trong y học
1. Điều trị các bệnh về máu
Từ lâu, y học đã ứng dụng tế bào gốc máu cuốn rốn trong điều trị các bệnh lý về máu như ung thư máu (bệnh bạch cầu), thiếu máu bất sản, thiếu máu hồng cầu liềm… Bằng cách thay thế hoặc bổ sung tế bào gốc khỏe mạnh, nhiều bệnh nhân đã phục hồi chức năng tạo máu và nâng cao chất lượng cuộc sống.

2. Thay thế tủy xương bị hư hại
Ở một số bệnh nhân, tủy xương không còn khả năng hoạt động bình thường do ung thư xâm lấn, nhiễm trùng, rối loạn di truyền hoặc tác dụng phụ của hóa trị, xạ trị. Trong trường hợp này, tế bào gốc máu cuốn rốn có thể được sử dụng để tái lập tủy xương mới, giúp cơ thể tiếp tục sản sinh ra các tế bào máu cần thiết.

3. Khắc phục rối loạn di truyền
Nhiều rối loạn di truyền như hội chứng suy giảm miễn dịch bẩm sinh, loạn sản tủy hay các bệnh do rối loạn chuyển hóa bẩm sinh đều có phương pháp điều trị bằng cấy ghép tế bào gốc máu cuốn rốn. Theo thời gian, người ta càng phát hiện thêm nhiều dạng bệnh lý phức tạp có thể được hỗ trợ bằng nguồn tế bào gốc này.

4. Điều trị bệnh nhi khoa và mở rộng sang lĩnh vực y học tái tạo
Với trẻ nhỏ, nguồn máu cuốn rốn của chính bé (hoặc người thân trong gia đình có mô tương thích) là “chìa khóa” giúp điều trị nhiều bệnh về máu hoặc rối loạn di truyền ngay từ giai đoạn sớm. Thậm chí, trong lĩnh vực y học tái tạo, các nhà khoa học đang nghiên cứu khả năng ứng dụng tế bào gốc máu cuốn rốn để chữa trị những tổn thương thần kinh, ví dụ các bệnh liên quan não bộ, cột sống hay những tổn thương nghiêm trọng khác sau tai nạn. Đáng chú ý, nhiều báo cáo lâm sàng đã chỉ ra rằng liệu pháp tế bào gốc máu cuốn rốn kết hợp phục hồi chức năng có thể hỗ trợ cải thiện vận động ở trẻ bại não hiệu quả hơn so với hanya tập phục hồi chức năng đơn thuần.

IV. Vai trò của tế bào gốc máu cuốn rốn trong tương lai
1. Đột phá về số lượng tế bào gốc
Nhờ công nghệ nhân bản tế bào gốc, hạn chế về số lượng tế bào gốc trong một đơn vị máu cuốn rốn đang dần được giải quyết. Điều này đồng nghĩa với việc nhiều bệnh nhân trưởng thành có cơ hội tiếp cận nguồn tế bào gốc phù hợp hơn, ngay cả khi thể tích máu cuốn rốn ban đầu không lớn.

2. Tiềm năng trong y học tái tạo và điều trị các bệnh phức tạp
Nhiều công trình nghiên cứu trên thế giới đang thử nghiệm sử dụng tế bào gốc máu cuốn rốn để chữa trị các bệnh mạn tính liên quan đến tim, phổi, gan, thận và các tổn thương thần kinh, thoái hóa khớp… Sự linh hoạt và khả năng thích ứng của tế bào gốc cuốn rốn khiến giới chuyên môn dự đoán rằng, trong tương lai, y học tái tạo sẽ tiếp tục gặt hái thành công lớn dựa vào nguồn tế bào độc đáo này.

3. Tầm quan trọng của tế bào gốc máu cuốn rốn trong điều trị cộng đồng
Nhờ chi phí thu thập và bảo quản thấp hơn so với việc tìm kiếm, sàng lọc người hiến tủy phù hợp, ngày càng nhiều quốc gia khuyến khích việc lưu trữ hoặc hiến tặng máu cuốn rốn vào các ngân hàng máu công. Điều này giúp mở rộng nguồn tế bào gốc phục vụ cho cộng đồng, giảm hẳn sự phụ thuộc vào việc tìm tủy xương hiến tặng truyền thống.

V. Vì sao nên lưu trữ tế bào gốc máu cuốn rốn?
1. Bảo vệ sức khỏe tương lai cho bé và gia đình
Trong trường hợp con bạn hay người thân không may mắc các bệnh lý về máu, rối loạn di truyền hay suy yếu hệ miễn dịch, nguồn tế bào gốc đã lưu trữ sẽ giúp rút ngắn thời gian và thủ tục cấy ghép. Tính tương thích cao cũng giúp tăng khả năng thành công đáng kể.

2. Quyền lựa chọn y tế rộng mở
Nhiều gia đình lo ngại về chi phí và công nghệ bảo quản tế bào gốc. Tuy nhiên, với sự phát triển không ngừng, chi phí này đang ngày càng hợp lý hơn. Bên cạnh đó, việc lưu trữ sớm cho phép cha mẹ chủ động lựa chọn ngân hàng lưu trữ tư nhân hoặc đóng góp vào ngân hàng máu công, giúp chung tay hỗ trợ nhiều bệnh nhân khác đang trong tình trạng khan hiếm nguồn tế bào gốc.

3. Quy trình thu thập và bảo quản an toàn, không xâm lấn
Các bậc cha mẹ hoàn toàn có thể yên tâm vì quá trình thu thập máu cuốn rốn diễn ra an toàn, không xâm lấn và không gây đau đớn cho cả mẹ lẫn bé. Sau khi bé chào đời, dây rốn được kẹp và cắt, phần máu còn lại sẽ được thu gom qua dụng cụ chuyên dụng, đảm bảo vô trùng. Máu này sau đó được đưa vào phòng xét nghiệm, tiến hành sàng lọc và đánh giá chất lượng. Nếu đạt chuẩn, tế bào gốc được tách chiết và bảo quản trong môi trường nhiệt độ cực thấp (thường là -196°C) bằng phương pháp cryopreservation (đông lạnh sâu).

4. Góp phần hỗ trợ cộng đồng
Nếu gia đình bạn không có nhu cầu lưu trữ tế bào gốc máu cuốn rốn riêng, hãy cân nhắc quyên tặng cho các chương trình hiến tặng tế bào gốc công cộng. Qua đó, nguồn tế bào gốc quý giá này có thể trở thành cứu cánh cho nhiều bệnh nhân khác trong cộng đồng, đặc biệt là những người không tìm được người hiến tủy thích hợp.

VI. Lời khuyên từ chuyên gia – Bs Bích Trang BMT
Theo Bs Bích Trang BMT, chuyên gia chăm sóc sức khỏe mẹ và bé, quyết định lưu trữ hay hiến tặng máu cuốn rốn là một lựa chọn mang tính nhân văn cao. Thứ nhất, tình trạng khan hiếm tủy xương tương thích là vấn đề nan giải trong ghép tế bào gốc. Việc có sẵn một đơn vị tế bào gốc máu cuốn rốn đảm bảo cho con bạn hoặc người thân trong gia đình quyền lựa chọn điều trị tốt nhất khi không may mắc bệnh.
Thứ hai, bảo tồn tế bào gốc máu cuốn rốn cũng là cách đầu tư cho tương lai, bởi khối lượng nghiên cứu về tiềm năng của tế bào gốc ngày càng lớn. Các nhà khoa học trên thế giới không ngừng khám phá, thử nghiệm nhiều phương pháp mới trong điều trị bệnh hiểm nghèo và những rối loạn phức tạp khác.
Thứ ba, với tính an toàn và quy trình thu thập không xâm lấn, gia đình hoàn toàn có thể yên tâm. Bản thân bé và mẹ cũng không hề cảm nhận bất kỳ đau đớn hay rủi ro nào. Bạn chỉ cần thông báo trước với đội ngũ y tế để họ chuẩn bị thu thập máu cuốn rốn ngay sau khi bé chào đời.
Cuối cùng, Bs Bích Trang BMT nhấn mạnh “Tầm quan trọng của tế bào gốc máu cuốn rốn” trong việc mở rộng khả năng điều trị cho cả trẻ em và người lớn, đặc biệt với những ca bệnh hiểm nghèo như ung thư máu hay suy giảm miễn dịch bẩm sinh. Các tiến bộ y học hiện nay đang mở ra chương mới cho ngành cấy ghép tế bào gốc, và việc lưu trữ máu cuốn rốn sẵn sàng đưa chúng ta đến gần hơn với những giải pháp y tế tiên tiến trong tương lai.

VII. Lời kết
“Tầm quan trọng của tế bào gốc máu cuốn rốn” đã được chứng minh qua hàng loạt công trình nghiên cứu và ứng dụng trên thế giới. Không chỉ là phương án chữa trị cho nhiều bệnh lý ‘nan giải’ hiện nay, tế bào gốc máu cuốn rốn còn là nguồn hy vọng phát triển lĩnh vực y học tái tạo, cung cấp giải pháp điều trị nhiều bệnh mạn tính và suy thoái. Đối với các bậc cha mẹ, việc lưu trữ hoặc hiến tặng máu cuốn rốn không chỉ bảo đảm tương lai sức khỏe cho con em mình, mà còn thể hiện trách nhiệm với cộng đồng.
Rõ ràng, quyết định lưu trữ tế bào gốc máu cuốn rốn mang lại lợi ích lâu dài — từ ưu điểm về tỷ lệ đào thải thấp, giảm nguy cơ bệnh lây nhiễm, đến việc mở ra “lối thoát” cho những ca bệnh cần cấy ghép cấp bách. Chính vì thế, tìm hiểu kỹ lưỡng và có sự tư vấn từ đội ngũ y bác sĩ, trong đó có những chuyên gia giàu kinh nghiệm như Bs Bích Trang BMT, sẽ giúp phụ huynh đưa ra những quyết định khôn ngoan, kịp thời và đầy nhân văn.
Hãy nhớ rằng: “Một giọt máu cuốn rốn hôm nay, ngàn cơ hội sức khỏe về sau.” Đây không chỉ đơn thuần là lý thuyết, mà đã được chứng minh qua thực tế điều trị, giúp cứu sống vô số bệnh nhân trên toàn cầu. Việc lựa chọn lưu trữ tế bào gốc máu cuốn rốn chính là một khoản “đầu tư” đầy ý nghĩa cho tương lai gia đình bạn và cả cộng đồng.