Xác định tuổi thai và phương pháp tính tuổi thai

Việc xác định tuổi thai đóng vai trò hết sức quan trọng trong quá trình theo dõi và chăm sóc thai kỳ. Khi biết chính xác tuổi thai, mẹ bầu có thể theo dõi sự phát triển của thai nhi một cách sát sao, đồng thời bác sĩ cũng có thể đưa ra những lời khuyên phù hợp hơn trong suốt thai kỳ. Tuy nhiên, nhiều chị em vẫn còn băn khoăn về các phương pháp tính, cũng như độ chính xác của từng cách. 

Trong bài viết này, chúng ta sẽ cùng tìm hiểu về các phương pháp xác định tuổi thai và phương pháp tính tuổi thai, đồng thời lắng nghe một số kinh nghiệm hữu ích được chia sẻ từ Bs Bích Trang BMT nhé.

Phương pháp tính tuổi thai
Trước hết, chúng ta cần hiểu rằng tuổi thai được tính thường bắt đầu từ ngày đầu tiên của kỳ kinh nguyệt cuối cùng của người mẹ. Khoảng thời gian này, thai nhi thực chất vẫn chưa được hình thành, vì còn phải chờ tới thời điểm rụng trứng và sự thụ tinh mới diễn ra. Tuy nhiên, việc lấy ngày đầu tiên của kỳ kinh nguyệt cuối cùng (LMP) để tính tuổi thai là một quy ước được sử dụng rộng rãi trong y khoa. Bên cạnh đó, nhiều phương pháp khác như siêu âm, đo chiều cao tử cung, tính dựa vào ngày rụng trứng hoặc ngày chuyển phôi cũng sẽ được áp dụng tuỳ trường hợp cụ thể.

1) Tính tuổi thai dựa trên chu kỳ kinh nguyệt
Đây là phương pháp truyền thống và lâu đời nhất. Cách tính này tương đối đơn giản: chỉ cần lấy ngày đầu tiên của kỳ kinh cuối làm mốc để tính. Nếu mẹ bầu có chu kỳ kinh 28 ngày đều đặn, thì ngày rụng trứng trung bình sẽ rơi vào ngày thứ 14 kể từ khi bắt đầu kỳ kinh. Thế nhưng trên thực tế, không phải người phụ nữ nào cũng có chu kỳ kinh đều và nhớ chính xác ngày hành kinh. Sự biến đổi về sức khỏe, tâm lý hay những yếu tố bên ngoài (như căng thẳng, môi trường, thay đổi nội tiết) đều có thể ảnh hưởng đến chu kỳ kinh. Do đó, khi chu kỳ kinh không đều, phương pháp này có thể dẫn đến sai số.

2) Tính tuổi thai dựa vào siêu âm
Trong số các phương pháp xác định tuổi thai và phương pháp tính tuổi thai, siêu âm được coi là phương tiện quan trọng và có độ chính xác cao, đặc biệt là trong tam cá nguyệt đầu tiên (từ tuần thứ 8 đến khoảng tuần 13 tuần 6 ngày). Khi siêu âm trong giai đoạn này, bác sĩ có thể đo chiều dài đầu-mông (CRL) của phôi thai và từ đó tính được tuổi thai chuẩn xác. Sau giai đoạn này, các thông số như đường kính lưỡng đỉnh (BPD) hoặc chu vi vòng đầu (HC) sẽ được dùng để ước tính tuổi thai. Ưu điểm của siêu âm là không chỉ giúp xác định tuổi thai chính xác, mà còn hỗ trợ bác sĩ phát hiện sớm những bất thường về cấu trúc hoặc sự phát triển của thai nhi, từ đó có hướng điều chỉnh, theo dõi hoặc can thiệp kịp thời.

3) Tính tuổi thai dựa vào chiều cao tử cung
Phương pháp này thường được các bác sĩ sản khoa kết hợp sử dụng trong thực tế khám lâm sàng, đặc biệt là ở những nơi cơ sở y tế còn hạn chế điều kiện siêu âm. Khi đo chiều cao tử cung (tính từ xương vệ đến đáy tử cung), bác sĩ sẽ ước tính tuổi thai dựa trên công thức Tuổi thai (tuần) = (Chiều cao tử cung (cm) / 4) + 1. Tuy nhiên, đây chỉ là phương pháp mang tính tương đối, có thể bị ảnh hưởng bởi nhiều yếu tố như lượng nước ối, tư thế đo, số lần mang thai trước đó, tình trạng dinh dưỡng của mẹ bầu. Vì độ chính xác không cao, nên chiều cao tử cung chỉ được xem là chỉ số hỗ trợ, không thể thay thế hoàn toàn cho siêu âm trong việc tính toán tuổi thai.

4) Tính tuổi thai dựa vào ngày rụng trứng và thời điểm thụ thai
Trong trường hợp người mẹ biết chính xác thời điểm rụng trứng hoặc thời điểm quan hệ thụ tinh (một số người theo dõi chu kỳ rất sát hoặc sử dụng các biện pháp hỗ trợ), có thể dùng thông tin này để tính tuổi thai. Thông thường, ta quy ước quá trình thụ tinh diễn ra khoảng 14 ngày sau kỳ kinh nguyệt đầu tiên ở chu kỳ 28 ngày. Tuy nhiên, phương pháp này phụ thuộc rất nhiều vào khả năng nhớ chính xác ngày rụng trứng của người mẹ, cũng như việc rụng trứng có hoàn toàn ổn định hay không. Bởi vậy, độ tin cậy của cách tính này không phải lúc nào cũng cao, trừ khi có sự hỗ trợ của các thiết bị xác định nồng độ hormone hoặc theo dõi siêu âm nang noãn thường xuyên.

5) Tính tuổi thai cho thai thụ tinh trong ống nghiệm (IVF)
Với những trường hợp thụ tinh nhân tạo hoặc IVF, việc xác định tuổi thai phải dựa vào ngày chuyển phôi được ghi chép rõ ràng. Thông thường, các trung tâm hỗ trợ sinh sản sẽ có công thức cụ thể tính tuổi thai, trong đó tính luôn cả số ngày phôi được nuôi cấy bên ngoài trước khi chuyển vào tử cung. Một ví dụ tiêu biểu là công thức: Tuổi thai (tuần) = (Ngày hiện tại – Ngày chuyển phôi + 17 hoặc 19 ngày) / 7, tuỳ loại phôi (phôi ngày 3 hay ngày 5). Việc tính này tương đối chính xác bởi quy trình IVF thường có hồ sơ, sổ sách rõ ràng về ngày chọc trứng, ngày tạo phôi và ngày chuyển phôi.

Những kinh nghiệm từ Bs Bích Trang BMT
Từ góc nhìn của những người có chuyên môn như Bs Bích Trang BMT, việc xác định tuổi thai nên sử dụng kết hợp siêu âm trong tam cá nguyệt đầu tiên với các thông tin từ chu kỳ kinh nguyệt của người mẹ (nếu có và nếu nhớ chuẩn). Bác sĩ Bích Trang BMT thường nhấn mạnh tầm quan trọng của việc thăm khám sớm ngay khi nghi ngờ có thai để đo chiều dài đầu-mông (CRL). Trong quý đầu của thai kỳ, thai nhi có tốc độ phát triển đồng đều nhất, ít chịu ảnh hưởng của yếu tố ngoài nên cho phép ta ước tính tuổi thai chính xác. Thêm vào đó, siêu âm sớm còn giúp phát hiện những bất thường, đánh giá vị trí nhau thai, và góp phần chẩn đoán sảy thai sớm (nếu có).
Nhìn từ góc độ thực hành, bác sĩ Bích Trang BMT thường giải thích với mẹ bầu rằng, trong tam cá nguyệt thứ hai và thứ ba, do đặc điểm phát triển của thai nhi cũng như ảnh hưởng của di truyền, dinh dưỡng, hoạt động của nhau thai, sai số về ước tính tuổi thai có thể tăng lên. Thậm chí, nếu chỉ dùng một phương pháp duy nhất để tính tuổi thai sau tuần 20, chúng ta dễ gặp chênh lệch. Vì vậy, việc phối hợp những lần siêu âm, đo đường kính lưỡng đỉnh, chu vi vòng đầu, chiều dài xương đùi... với thông tin về thai máy, chu kỳ kinh và chiều cao tử cung sẽ cho kết quả đáng tin cậy hơn.

Tầm quan trọng của việc xác định tuổi thai chính xác
Việc xác định tuổi thai và phương pháp tính tuổi thai chuẩn xác không chỉ giúp mẹ bầu dự đoán thời điểm sinh nở, mà còn đóng vai trò quyết định trong việc lên lịch theo dõi, thực hiện các xét nghiệm sàng lọc và đánh giá sự phát triển của bé. Nếu tuổi thai bị tính sai, ta có thể bỏ lỡ một số mốc khám thai quan trọng hoặc thực hiện các xét nghiệm không đúng thời điểm. Việc siêu âm định kỳ theo đúng tuần tuổi thai giúp bác sĩ kịp thời phát hiện các dấu hiệu bất thường như thai kém phát triển trong tử cung, bất thường về tim thai hoặc các dị tật bẩm sinh, từ đó nâng cao cơ hội can thiệp sớm.

Ứng dụng của công nghệ và những lưu ý dành cho mẹ bầu
Với sự phát triển không ngừng của công nghệ, mẹ bầu có thể tận dụng những ứng dụng (app) di động để theo dõi ngày bắt đầu kỳ kinh và dự đoán ngày rụng trứng. Những ứng dụng này cũng hỗ trợ ước tính tuổi thai dựa trên ngày kinh cuối và tự động cập nhật tuần tuổi thai của thai nhi. Tuy nhiên, các app chỉ mang tính tham khảo, không thể thay thế được việc thăm khám và siêu âm y khoa.
Một số lưu ý quan trọng khác là mẹ bầu không nên dựa hoàn toàn vào một phương pháp duy nhất. Ví dụ, nếu chỉ xác định tuổi thai bằng cách đo chiều cao tử cung mà không siêu âm, khả năng sai sót là rất lớn, đặc biệt khi thai đã khá lớn hoặc mẹ bầu tăng cân nhiều. Hoặc nếu chỉ dựa vào kỳ kinh mà bỏ qua siêu âm, những trường hợp rụng trứng trễ hoặc sớm hơn bình thường cũng sẽ ảnh hưởng đến kết quả. Tóm lại, phối hợp đa phương pháp vẫn là giải pháp hữu hiệu giúp mẹ bầu nhận được kết quả chính xác, đồng thời bác sĩ cũng có căn cứ khoa học để đồng hành và tư vấn kịp thời.

Kết luận
Xác định tuổi thai và phương pháp tính tuổi thai là chủ đề luôn thu hút sự quan tâm của tất cả các mẹ bầu. Việc nắm rõ những cách tính phổ biến như dựa vào kỳ kinh cuối, siêu âm trong tam cá nguyệt đầu tiên, đo chiều cao tử cung, ghi nhớ ngày rụng trứng, hay áp dụng công thức tính cho thai thụ tinh nhân tạo sẽ giúp mẹ bầu hiểu rõ giai đoạn thai nhi đang trải qua. Song song với đó, kinh nghiệm của các bác sĩ giàu kinh nghiệm như Bs Bích Trang BMT cũng chính là kim chỉ nam quý giá, đảm bảo mẹ bầu không bỏ lỡ cơ hội phát hiện kịp thời các dấu hiệu bất thường nếu có, điều chỉnh chế độ dinh dưỡng và lịch khám thai phù hợp nhất để bé cưng phát triển khỏe mạnh.
Như vậy, bên cạnh việc duy trì sức khỏe và tinh thần lạc quan, mẹ bầu đừng quên lưu lại mốc thời gian kinh nguyệt cuối, hợp tác đầy đủ trong các lần siêu âm theo lịch hẹn của bác sĩ, đồng thời cởi mở trao đổi những thắc mắc để được tư vấn kịp thời. Chỉ khi tuổi thai được xác định chính xác, toàn bộ quá trình chăm sóc trước sinh mới thực sự đạt hiệu quả, góp phần tạo nên một thai kỳ an toàn, nhẹ nhàng và hạnh phúc hơn cho cả mẹ và bé. Và hơn hết, việc xác định tuổi thai và phương pháp tính tuổi thai là nền tảng quan trọng để hành trình làm mẹ trở nên trọn vẹn và ý nghĩa.