Thông tắc tia sữa cho Mẹ mới sinh: Chia sẻ từ BS Bích Trang BMT – Chuyên gia chăm sóc sức khoẻ Mẹ và Bé

Giai đoạn cho con bú là quãng thời gian quan trọng, đòi hỏi sự chú ý đặc biệt đến sức khỏe của cả mẹ và bé. Trong đó, tình trạng tắc tia sữa (hay còn gọi là tắc ống dẫn sữa) được xem là một trong những vấn đề phổ biến nhất, khiến nhiều bà mẹ cảm thấy đau đớn, căng tức, thậm chí ảnh hưởng đến chất lượng nguồn sữa.

Dưới đây là những kiến thức tổng hợp, lời khuyên thực tiễn và chia sẻ hữu ích từ BS Bích Trang BMT – Chuyên gia chăm sóc sức khỏe Mẹ và Bé, giúp các mẹ có cái nhìn toàn diện về việc thông tắc tia sữa, cách phòng tránh cũng như các biện pháp xử lý an toàn.

I. Tầm quan trọng của việc duy trì dòng sữa thông suốt
Việc duy trì nguồn sữa ổn định và đảm bảo dòng chảy thông suốt có ý nghĩa quan trọng đối với sự phát triển của bé. Trẻ sơ sinh hấp thu nhiều chất dinh dưỡng, kháng thể từ sữa mẹ, qua đó tăng cường hệ miễn dịch và phát triển cả về thể chất lẫn trí tuệ. Khi mẹ gặp phải tình trạng tắc ống dẫn sữa, bé có thể không nhận đủ dưỡng chất cần thiết, còn mẹ có nguy cơ bị viêm tuyến vú, áp xe vú hoặc các biến chứng khác. Do đó, nắm rõ nguyên nhân, dấu hiệu và biện pháp thông tắc tia sữa sẽ giúp hành trình nuôi con bằng sữa mẹ trở nên thuận lợi hơn.

II. Nguyên nhân dẫn đến tắc tia sữa

• Tuyến sữa hoạt động chưa ổn định sau sinh: Ngay sau khi sinh, hormone kích thích tuyến vú tiết sữa hoạt động mạnh mẽ, nhưng đồng thời, dòng sữa chưa thực sự thông suốt. Nếu bà mẹ không cho bé bú thường xuyên hoặc vắt sữa đều đặn, rất dễ xảy ra tình trạng ứ đọng sữa và dẫn tới tắc ống dẫn sữa.
• Dư thừa sữa, bé không bú hết: Một số bà mẹ có nguồn sữa dồi dào nhưng bé chưa bú hết lượng sữa trong ngực. Sữa tồn đọng lâu ngày cũng là môi trường thuận lợi cho sự hình thành các cục sữa vón, gây bít tắc dòng chảy.
• Bé ngậm sai khớp: Trường hợp bé chỉ ngậm ngoài, không ngậm sâu ti mẹ, động tác hút sữa không hiệu quả. Sữa không được hút hết trong mỗi cữ bú sẽ tích tụ, gây hiện tượng tắc tia sữa.
• Áp lực lên bầu ngực: Áo con chật, dây đeo ép sát, hay thói quen nằm sấp đè lên ngực có thể làm các ống dẫn sữa bị chèn ép. Áp lực này ảnh hưởng đến sự lưu thông sữa, làm tăng nguy cơ tắc tia.
• Thiếu massage, ít vận động: Massage ngực thường xuyên giúp lưu thông máu, kích thích sự dẫn truyền. Nếu mẹ không có thói quen xoa bóp hay ít vận động, các gốc sữa rất dễ tích tụ và gây tắc.

III. Dấu hiệu nhận biết tắc tia sữa

• Ngực căng tức đau nhức, có cục cứng: Thông thường, một vùng ngực sẽ trở nên cương cứng, đỏ ửng. Ấn nhẹ vào có thể cảm thấy cục rắn, đôi khi di chuyển được. Mẹ có thể thấy đau nhói, khó chịu khi chạm vào khu vực này.
• Bé bú khó, quấy khóc: Khi ống dẫn sữa bị nghẽn, bé bú không ra sữa hoặc sữa xuống rất ít, làm bé quấy, hay nhả mẹ. Đây là dấu hiệu thường gặp, nhắc nhở mẹ cần kiểm tra và xử lý tắc sữa kịp thời.
• Sốt nhẹ, mệt mỏi: Nếu tắc sữa kéo dài, có thể dẫn tới viêm tuyến vú. Lúc này, mẹ thường bị sốt nhẹ, người mệt mỏi, bầu ngực nóng rát, cảm giác như có châm chích bên trong.
• Đỏ tấy da ngực: Vùng da nơi ống dẫn sữa tắc có thể chuyển màu đỏ rõ rệt, chạm vào thấy ấm nóng và đau tức. Đây là biểu hiện cho thấy mẹ cần can thiệp ngay, tránh biến chứng.

IV. Các biện pháp thông tắc tia sữa: Chia sẻ từ BS Bích Trang BMT
Dưới đây là những phương pháp phối hợp giữa y học hiện đại, kết hợp mẹo dân gian và kinh nghiệm lâm sàng của các chuyên gia, nhằm hỗ trợ các mẹ xử lý tắc sữa tại nhà:

• Cho bé bú thường xuyên, đúng kỹ thuật: Bé nên được bú đều đặn mỗi 2-3 giờ, luôn ưu tiên bầu ngực có dấu hiệu tắc. Khi bé bú mạnh ở bên ngực tắc, lực hút sẽ phá vỡ những cục sữa vón. Đồng thời, việc cho bé bú đúng cách (miệng của bé ngậm kín quầng vú, đầu lưỡi bé đặt sát đầu ti mẹ) giúp sữa được hút hết, giảm nguy cơ ứ đọng.
• Sử dụng nhiệt nóng: Chườm khăn ấm hoặc chai nước ấm lên vùng ngực tắc khoảng 10-15 phút trước khi cho bé bú. Nhiệt độ vừa phải sẽ giúp các ống dẫn sữa giãn nở, tăng cường lưu thông. Mẹ cũng có thể tắm nước ấm, kết hợp massage nhẹ nhàng vùng ngực dưới vòi hoa sen để đạt hiệu quả cao.
• Massage vòng tròn kết hợp vuốt hướng về núm ti: Khi tắc ống dẫn sữa, việc massage có tác dụng phá vỡ cục sữa vón. Mẹ có thể dùng lòng bàn tay xoa theo vòng tròn, sau đó vuốt từ khu vực cứng về phía núm vú để đẩy khối sữa tắc ra ngoài. Một số mẹ còn sử dụng bàn chải đánh răng điện hoặc dụng cụ massage có độ rung nhẹ để làm loosen (làm lỏng) các cục sữa đặc.
• Phương pháp dangled feeding (tư thế trĩu ngực): Mẹ cúi người để bầu ngực “dốc” xuống phía bé, đồng thời bé nằm ngửa ở dưới. Tư thế lạ này tạo điều kiện cho sữa chảy xuống bằng lực hút kết hợp với lực hấp dẫn, giúp thông tắc nhanh hơn.
• Hút sữa hoặc vắt sữa sau khi bé bú: Để chắc chắn rằng bầu ngực không còn sữa dư, mẹ có thể sử dụng máy hút sữa hoặc vắt tay. Nếu mẹ không khéo, nên tìm hiểu kỹ cách vắt tay để tránh gây tổn thương. Việc hút cạn sữa còn sót lại cũng hỗ trợ duy trì lượng sữa ổn định, tránh việc tắc tái diễn.
• Áp dụng Epsom salt soak (ngâm muối Epsom): Mẹo này được nhiều người áp dụng để làm dịu nhanh cơn căng tức. Mẹ chuẩn bị một chậu nước ấm, hòa tan một vài thìa muối Epsom, sau đó ngâm vùng ngực hoặc dùng khăn bông thấm nước ấm có muối phục vụ việc chườm. Muối Epsom giúp giảm sưng, hỗ trợ làm mềm khối sữa đặc.
• Kết hợp chườm lạnh sau khi massage: Sau khi đã thực hiện chườm ấm, massage và cho bé bú, mẹ có thể chườm lạnh vài phút để giảm sưng viêm. Nhiệt lạnh giúp co mạch, hạn chế cơn đau, nhất là với những mẹ đang sốt hoặc nóng rát ở vú.
• Giữ đúng tư thế khi ngủ, tránh áo chật: Nên chọn áo ngực rộng rãi, chất liệu thoáng, không gọng chèn ép quầng vú. Khi ngủ, mẹ tránh nằm sấp hoặc tì đè lên bầu ngực, tạo môi trường thông thoáng cho dòng sữa lưu thông. Việc duy trì lối sống lành mạnh cũng rất quan trọng, như hạn chế stress, cố gắng nghỉ ngơi đầy đủ, uống nhiều nước để hỗ trợ tuyến sữa tốt hơn.
• Tham khảo ý kiến bác sĩ khi có dấu hiệu nặng: Nếu mẹ bị sốt cao, đau nhức dữ dội, vùng da ngực sưng nóng, có mủ, cần đi khám ngay để kiểm tra nguy cơ viêm tuyến vú hoặc áp xe vú. Lúc này, các can thiệp y khoa như dẫn lưu mủ hoặc dùng kháng sinh có thể cần thiết. Mẹ tuyệt đối không tự ý ngừng cho bé bú, vì nếu bé không bú hoặc mẹ không hút sữa ra, tình hình có thể nặng hơn.

V. Các phương pháp hỗ trợ, phòng ngừa lâu dài

• Duy trì lịch cho bú hoặc hút sữa đều đặn: Mẹ nên duy trì cữ bú hoặc hút sữa ổn định trong ngày, không để ngực căng quá lâu. Thói quen này vừa tránh được tình trạng ứ đọng sữa, vừa giúp cơ thể nhận biết để sản xuất sữa hợp lý.
• Uống nhiều nước, ăn uống đủ chất: Bên cạnh nước lọc, mẹ có thể uống thêm các loại nước ép trái cây, sữa hạt để cung cấp vitamin và khoáng chất. Một chế độ dinh dưỡng cân bằng với protein, chất béo, carbohydrate và chất xơ sẽ hỗ trợ quá trình tiết sữa hiệu quả.
• Chú ý đến tư thế bế bé khi bú: Mẹ có thể đổi nhiều tư thế khác nhau: ôm bé trước ngực, bế kiểu ôm bóng bầu dục, nằm nghiêng… Sự thay đổi này sẽ tránh tình trạng chỉ một số tia sữa “hoạt động” thường xuyên, các tia còn lại ít thông thoáng và dễ tắc.
• Sử dụng ibuprofen giảm đau, chống viêm (khi có chỉ định): Trong trường hợp mẹ bị đau nhức nhiều, có thể dùng ibuprofen theo chỉ dẫn của bác sĩ. Đây là loại thuốc an toàn cho mẹ đang cho con bú, có tác dụng giảm sưng viêm, hạ sốt, giúp mẹ thoải mái hơn để tiếp tục cho bé bú.
• Theo dõi sát và thăm khám định kỳ: Mẹ nên giữ liên lạc với bác sĩ sản khoa hoặc chuyên gia nuôi con bằng sữa mẹ để được tư vấn kịp thời. Các buổi khám định kỳ sau sinh cũng là cơ hội để phát hiện sớm những vấn đề bất thường ở tuyến vú.

VI. Thông tắc tia sữa cho Mẹ mới sinh và lời khuyên từ chuyên gia

• Thông tắc tia sữa cho Mẹ mới sinh không chỉ giúp mẹ tránh nguy cơ viêm nhiễm, áp xe mà còn đảm bảo nguồn sữa dồi dào và chất lượng cho bé. Theo BS Bích Trang BMT – Chuyên gia chăm sóc sức khỏe Mẹ và Bé, “Sự chủ động và can thiệp sớm rất quan trọng, đặc biệt là duy trì liên tục việc cho bé bú vừa là cách tốt nhất thông tắc sữa, vừa tăng cường mối liên hệ gắn bó giữa mẹ và con.”
• Mẹ cần đặc biệt chú ý không tự ý sử dụng các bài thuốc lá không rõ nguồn gốc hoặc cố gắng ép, bóp quá mạnh gây tổn thương mô vú. Đôi khi, những động thái mạnh tay có thể làm tình trạng viêm nhiễm trở nên trầm trọng hơn hoặc phá hủy cấu trúc tuyến vú. Hãy ưu tiên các biện pháp an toàn tại nhà như massage, chườm ấm, thay đổi tư thế bú và theo dõi chặt chẽ. Khi thấy dấu hiệu nặng hoặc diễn biến xấu, cần liên hệ ngay với bác sĩ.

VII. Lưu ý sau khi đã xử lý tắc sữa

• Sau khi đã thông ống dẫn sữa thành công, mẹ nên duy trì việc chăm sóc ngực để tránh tái phát. Ngoài việc cho bé bú thường xuyên, massage nhẹ nhàng, mẹ có thể thực hiện một số tips nâng cao thể trạng như:
• Nghỉ ngơi hợp lý, tránh stress kéo dài.
• Bổ sung thêm nguồn thực phẩm giúp lợi sữa (mè đen, cháo, súp gà, đu đủ…).
• Thường xuyên kiểm tra quầng vú, vệ sinh sạch sẽ trước và sau mỗi cữ bú.
• Chú ý các cữ bú đêm, nếu bé bú ít thì mẹ có thể tự vắt sữa phần dư.

VIII. Kết luận
Thông tắc tia sữa cho Mẹ mới sinh là vấn đề không ít người gặp phải, đòi hỏi sự kiên nhẫn và hiểu biết để xử lý đúng cách. Từ việc cho bé bú thường xuyên, thay đổi tư thế bú, massage, chườm ấm đến tham khảo ý kiến bác sĩ khi cần thiết, tất cả đều nhắm đến mục tiêu: đảm bảo dòng sữa lưu thông tốt, cung cấp đủ dưỡng chất cho bé và giữ gìn sức khỏe cho mẹ.
Nuôi con bằng sữa mẹ là hành trình thiêng liêng, nhưng cũng tồn tại nhiều khó khăn, thử thách. Hy vọng với những chia sẻ từ BS Bích Trang BMT và những kiến thức tổng hợp trong bài viết, các mẹ sẽ tự tin hơn, chủ động hơn trong việc ngăn ngừa và xử lý tình trạng tắc tia sữa, để tiếp tục hành trình nuôi con mau lớn, khỏe mạnh và hạnh phúc. Bất kể khi nào xuất hiện các dấu hiệu bất thường, mẹ đừng ngần ngại tìm đến bác sĩ, chuyên gia để được tư vấn và hỗ trợ kịp thời.